Ο Ανδρέας Εμπειρίκος ως πρωτοπόρος ψυχαναλυτής.

Ο Ανδρέας Εμπειρίκος (1901-1975), εκτός από σπουδαίος Έλληνας ποιητής και πεζογράφος του κύκλου των υπερρεαλιστών, υπήρξε και φωτογράφος και ψυχαναλυτής. Ασχολήθηκε στην πράξη με την ψυχανάλυση από το 1935 μέχρι το 1951, όπου και την εγκατέλειψε δεδομένου ότι δεν είχε άδεια ασκήσεως ιατρικού επαγγέλματος. Συνέχισε όμως να ασχολείται θεωρητικά με αυτήν, όντας μέλος της Ψυχιατρικής Εταιρείας μέχρι τις αρχές του ’60.

Κατά τις σπουδές του στην Γαλλία ήρθε σε επαφή με πολλούς Γάλλους ψυχαναλυτές, έκανε ταξίδια, συμμετείχε ενεργά στην εξάσκηση της ψυχανάλυσης και αναγνωρίστηκε από τη Διεθνή Ψυχαναλυτική Εταιρεία. Ο Εμπειρίκος ήταν ο πρώτος Έλληνας που εισήγαγε τον Φροϋδισμό στην Ελλάδα ως πράξη. Στο έργο του Μία περίπτωσις ιδεοψυχαναγκαστικής νευρώσεως με πρόωρες εκσπερματώσεις ο Εμπειρίκος περιγράφει τη θεραπεία ενός αρρώστου ο οποίος ψυχαναλύθηκε από αυτόν.

Από το οπισθόφυλλο του εν λόγω βιβλίου:

Το μέγεθος της ποιητικής παρουσίας του Ανδρέα Εμπειρίκου στα ελληνικά γράμματα έχει αναγκαστικά αφήσει κάπως μακριά από τους προβολείς την ψυχαναλυτική του ιδιότητα και δράση. Κι όμως αυτές αποτελούσαν μεγάλο κομμάτι της ζωής του, το δε ενδιαφέρον του για το φροϋδικό έργο και για τα εν γένει τεκταινόμενα στο ψυχαναλυτικό πεδίο έμεινε, καταπώς φαίνεται, αμείωτο και αφού είχε εγκαταλείψει, γύρω στο 1951, την κλινική άσκηση του επαγγέλματος. Είναι αλήθεια πως απέναντι στο συνολικό του λογοτεχνικό έργο (ποίηση και πρόζα) τα δημοσιευμένα ή έστω γνωστά σ’ εμάς ψυχαναλυτικά του γραπτά φαντάζουν ως πολύ ισχνή παραγωγή. (. . .). Το ψυχαναλυτικό έργο του Ανδρέα Εμπειρίκου δεν μπορεί παρά να αφορά ιδιαίτερα την ελληνική αναλυτική κοινότητα, μια και πρόκειται για τον πρώτο Έλληνα ψυχαναλυτή, τουτέστι για τον άνθρωπο που πρώτος εισήγαγε τον φροϋδισμό και ως πράξη στη χώρα μας. (. . .)

“Από το 1921 έως το 1925 διέμενα εις την Αγγλίαν όπου εργαζόμουν εις τας οικογενειακάς επιχειρήσεις. Το 1925 επήγα εις την Γαλλίαν. Ενδιαφερόμουν εξαιρετικά για την ψυχανάλυση και την εποχή εκείνη είχα αποφασίσει να γίνω ψυχαναλυτής. Ανελύθην τρία χρόνια εις τον Ρενέ Λαφόργκ και συνδέθηκα με πολλούς γάλλους ψυχαναλυτάς. Μεταξύ αυτών ήταν και ο Φρουά Γουϊτμάν, ο οποίος ενδιαφέρετο πολύ και για την μοντέρνα ποίηση. Μου είπε ότι ξέρει τον Μπρετόν, εγώ εψόφαγα να τον γνωρίσω. Πήγαμε την μεθεπομένην. Συναντήθηκα με ένθεον πλάσμα. Αισθανόμουνα όπως θα αισθάνετο ένας αρχαίος έλλην αν συναντούσε τον Απόλλωνα. Όχι αμέσως, αλλά όταν επέστρεψα από ένα ταξίδι που έκανα τότε, οι συναντήσεις μας έγιναν τακτικές. Ήταν ένας άλλος κόσμος. Επικοινωνούσα πέραν του ορίζοντος, με την καθολικότητα του σύμπαντος. Επραγματοποιείτο ανυπαρξία των οριζόντων σαν φράγμα, που δημιουργεί η κυκλικότητα της γης και, σαν να μετείχαμε όλων αυτών εις βάθος, ύψος και πλάτος. Καθημερινώς, εις την Πλας Μπλανς. Ο Τανγκύ, ο Περέ, ο Ελυάρ. Προσωπικώς είχα ιδιαίτερην επικοινωνία και σύνδεσμον ειδικά με τον Μπρετόν. Στην Πλας Μπλανς, συναντώμεθα και συζητούσαμε για την υπερρεαλιστική κίνηση, για τις απόψεις της ομάδας για την εξάπλωσή τους, για τα μέσα απελευθέρωσης του καθενός από μας και του ανθρώπου γενικώς από την κοινωνικήν ψευτιά και την αδικία. Συζητούσαμε για τον Χέγκελ, τον Μαρξ, τον Έγκελς, τον Φρόυντ“.

 {Ανδρομάχη Σκαρπαλέζου, «“Μάχομαι διά την απελευθέρωσιν του έρωτα”. Συνέντευξη με τον Ανδρέα Εμπειρίκο. Αθήνα, Μάρτης 1967», περ. Ηριδανός, τχ. 4 (Φλεβ.-Μάρτ. 1976) 14-δείτε το εδώ}.

“Και έτσι, ένας νέος κόσμος ανοίχθηκε μπροστά μου, σαν ξαφνικό λουλούδισμα θαυμάτων ανεξαντλήτων. Ένας κόσμος γύρω μου και εντός μου, ατελεύτητος και ακαταμέτρητος, ένας κόσμος αλήθεια μαγευτικός, του οποίου ο υπερρεαλισμός μάς έδωσε μια για πάντα τα ολοφάνερα κλειδιά”

{Απόσπασμα από το “Αμούρ Αμούρ”}