Όταν ο Salvador Dali ονειρευόταν…
” Στα όνειρα έχουμε συχνά την παράξενη αίσθηση πως άνθρωποι και αντικείμενα συγχωνεύονται και το ένα παίρνει τη θέση του άλλου. Η γάτα μας μπορεί να είναι συγχρόνως η θεία μας και ο κήπος μας η Αφρική. Ένας από τους ποιο γνωστούς Υπερρεαλιστές ζωγράφους, ο Ισπανός Salvador Dali (1904-1989), που έζησε πολλά χρόνια στις Ηνωμένες Πολιτείες, προσπάθησε να μιμηθεί τη μαγική σύγχυση ζωής και ονείρου. Σε μερικούς από τους πίνακές του ανακάτεψε παράξενα και ασύνδετα κομμάτια από τον πραγματικό κόσμο και μας έδωσε το επίμονο αίσθημα πως πρέπει να υπάρχει κάποια αλήθεια σε αυτήν την τρέλα. Το ονειρικό τοπίο στην απάνω δεξιά γωνία, ο κόλπος με τα κύματα, το βουνό με τη σήραγγα παρασταίνουν συγχρόνως το κεφάλι ενός σκυλιού, που το περιλαίμιό του είναι επίσης ένα γεφύρι τρένου που περνάει από τη θάλασσα. Το σκυλί αιωρείται στο κενό – το κεντρικό μέρος του σώματος του σχηματίζεται από μια φρουτιέρα με αχλάδια που συμπίπτει κι αυτή με το πρόσωπο ενός κοριτσιού που τα μάτια του σχηματίζονται από παράξενες αχιβάδες σε μια αμμουδιά γεμάτη με αινιγματικά φαντάσματα. Όπως στα όνειρα, μερικά αντικείμενα π.χ.το σχοινί και το ύφασμα προβάλλουν με απροσδόκητη διαύγεια, ενώ άλλα σχήματα μένουν αόριστα και φευγαλέα.
Ένα τέτοιο έργο μας κάνει να καταλάβουμε για ύστατη φορά γιατί οι καλλιτέχνες του εικοστού αιώνα δεν ήταν ικανοποιημένοι να παριστάνουν απλώς “εκείνο που βλέπουν”. Συνειδητοποίησαν πιο πολύ από ότι έπρεπε το πλήθος των προβλημάτων που κρύβει αυτή η απαίτηση. Ξέρουν πως ο καλλιτέχνης που θέλει να “παραστήσει” ένα πραγματικό (ή φανταστικό) αντικείμενο δεν ανοίγει πρώτα τα μάτια του για να παρατηρήσει γύρω του, αλλά χτίζει την εικόνα του ξεκινώντας από τα χρώματα και τις φόρμες. (…) Ο τρόπος με τον οποίο ο Νταλί αφήνει την κάθε φόρμα να παριστάνει διάφορα πράγματα μαζί, μας κάνει να σκεφτούμε πόσες δυνατές σημασίες μπορεί να έχει ένα χρώμα ή μια φόρμα, όπως ακριβώς ένα πετυχημένο λογοπαίγνιο μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε τη λειτουργία των λέξεων και το νόημά τους. ”
Από το Χρονικό Της Τέχνης του E.h.Gombrich από εκδόσεις Μ.Ι.Ε.Τ.
