Κάρολος Κουν. Ο “Εραστής” του θεάτρου
“Δεν κάνουμε θέατρο για το θέατρο. Δεν κάνουμε θέατρο για να ζήσουμε. Κάνουμε θέατρο για να πλουτίσουμε τους εαυτούς μας, το κοινό που μας παρακολουθεί κι όλοι μαζί να βοηθήσουμε να δημιουργηθεί ένας πλατύς, ψυχικά πλούσιος και ακέραιος πολιτισμός στον τόπο μας.”
“Η αφετηρία και η βάση του θεάτρου, όπως και κάθε μορφής τέχνης, είναι η ποίηση και η μαγεία. Αν λείψουν αυτά, δεν υπάρχει θέατρο.”
“Η Τέχνη είναι μεγάλη. Θα την πλησιάσουμε με ευλάβεια και σεβασμό. Δεν έχουμε το δικαίωμα να την κατεβάζουμε στο ανάστημά μας.”
“Πρέπει να πιστεύεις στα θαύματα για να συμβούν θαύματα.”
Ο Κάρολος Κουν ήταν Έλληνας θεατρικός σκηνοθέτης, κορυφαίος δημιουργός και παιδαγωγός του θεάτρου, ένας ιδιοφυής δάσκαλος ηθοποιών. Γεννήθηκε στην Προύσα, στις 13 Σεπτεμβρίου 1908, προτού κλείσει 6 μήνες ζωής μετακόμισαν στην Κωνσταντινούπολη όπου έζησε μέχρι τα 20 χρόνια του. Ο πατέρας του ήταν πάμπλουτος έμπορος ελληνογερμανικής καταγωγής, η μητέρα του λεγόταν Μελπωμένη Παπαδοπούλου.
Ο Κάρολος μεγάλωσε μόνος σε μια τεράστια έπαυλη με γερμανίδα γκουβερνάντα κι πολλούς οικοδιδασκάλους. Αδέρφια δεν είχε, οι γονείς του έλειπαν διαρκώς κι αργότερα χώρισαν, εκείνος ακολούθησε, το 1929, την μητέρα του στην Ελλάδα. Προηγουμένως είχε σπουδάσει εσώκλειστος στην αμερικανική Ροβέρτειο Σχολή της Κωνσταντινούπολης και κατόπιν αισθητική στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης. Στην Αθήνα έπιασε δουλειά ως καθηγητής Αγγλικών στο Κολλέγιο Αθηνών, εκεί ξεκίνησε να διοργανώνει μικρές θεατρικές παραστάσεις με του μαθητές του, πάνω σε κείμενα που έγραφε ο ίδιος. Σημαδιακή υπήρξε η γνωριμία του με τον Φώτη Κόντογλου, ο οποίος τον έστρεψε προς το ελληνικό στοιχείο στην τέχνη. Το 1934 με τον Τσαρούχη και τον Δεβάρη ίδρυσαν τον θίασο «Λαϊκή σκηνή».
Το 1938 εγκατέλειψε την εργασία του στο Κολλέγιο Αθηνών και αφιερώθηκε στο θέατρο, συνεργάστηκε με τον θίασο Κατερίνας και τον θίασο της Κοτοπούλη ως σκηνοθέτης, με όνειρο ωστόσο να φτιάξει την δική του ομάδα η οποία θα βλέπει το θέατρο ως λειτούργημα και όχι ως επαγγελματική ενασχόληση. Τα καταφέρνει εν μέσω της κατοχής, δημιουργεί το 1942 το «Θέατρο Τέχνης», το οποίο επιβάλλεται ως θεσμός, παίρνει μέρος στα σπουδαιότερα φεστιβάλ (Αθηνών, Επιδαύρου κ.α) και παρουσιάζει αρχαία ελληνικά έργα σε περισσότερες από 20 χώρες του εξωτερικού. Οι σκηνοθεσίες του διακρίθηκαν για την ιδιοφυή τους έμπνευση, για ποιητική φαντασία και ισορροπία του ύφους και των μέσων.
Ο Κουν ενέπνευσε ηθοποιούς, ανακάλυψε νέους συγγραφείς, γεφύρωσε το αρχαίο δράμα με το παρόν, πρόσφερε στο θέατρο πολύ περισσότερα από τα 2 κρατικά θέατρα της εποχής, τα οποία είχαν την πλήρη οικονομική κάλυψη της πολιτείας. Ωστόσο το 1950 το θέατρο τέχνης και λόγω οικονομικών προβλημάτων διαλύθηκε, ο Κουν προσλήφθηκε ως σκηνοθέτης στον Εθνικό θέατρο.
Το 1954 και με μαθητές της Δραματικής Σχολής του, ανασυγκρότησε το Θέατρο Τέχνης και ξεκίνησε να παρουσιάζει εκτός από αρχαίο θέατρο και τα καινούργια ρεύματα του ξένου μεταπολεμικού θεάτρου, μαζί και πολλά έργα νέων Ελλήνων συγγραφέων. Το 1959 παρουσίασε στο Φεστιβάλ Αθηνών τις «Όρνιθες», στο Ηρώδειο. Η παράσταση διακόπηκε από τις έξαλλες διαμαρτυρίες και τα γιουχαΐσματα του κοινού, τρία χρόνια αργότερα, στο Φεστιβάλ των Εθνών στο Παρίσι, το ίδιο έργο, απέσπασε διθυραμβικές κριτικές και το πρώτο βραβείο.
Το 1967, ο Κουν σκηνοθέτησε «Ρωμαίο και Ιουλιέττα» στο Stratford με ηθοποιούς του Royal Shakespeare Company, έγινε ο πρώτος ξένος που σκηνοθέτησε στο Stratford ύστερα από 50 χρόνια. Το 1984 το κράτος του παραχώρησε έναν χώρο στην Πλάκα όπου δημιουργήθηκε το θέατρο Κάρολος Κουν.
Στις 8 Φεβρουαρίου 1987 εισήχθη στο νοσοκομείο «Υγεία» με έντονους πόνους στο στήθος, πέθανε στις 14 Φεβρουαρίου, την ώρα ακριβώς που δινόταν η πρεμιέρα του έργου «Ο ήχος του όπλου» της Λούλας Αναγνωστάκη, το τελευταίο έργο που είχε σκηνοθετήσει. Στα 50 χρόνια της καριέρας του ο Κουν παρουσίασε περισσότερα από 150 έργα ενώ από το θέατρο και την σχολή του πέρασαν οι σημαντικότεροι ηθοποιοί και σκηνοθέτες της εποχής.
Τιμήθηκε με το παράσημο Φοίνικα, το Αργυρό Μετάλλιο της Ακαδημίας Αθηνών και το βραβείο Θεάτρου των Εθνών.
Έγραψε τις μελέτες «Η αρχαία τραγωδία-κωμωδία» και «Ο σκηνοθέτης και το αρχαίο δράμα». Υπήρξε γεγονός πως ως σκηνοθέτη τον Κουν απασχολούσε το σύγχρονο νεοελληνικό έργο, η νεοελληνική θεατρική παράσταση, το αρχαίο δράμα και το κλασσικό θέατρο σε σύγχρονη απόδοση.
Ο Κάρολος Κουν ήταν μόνιμος κάτοικος Αθηνών (οδό Λυκαβηττού) και μιλούσε επίσης αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά.
Προς τιμήν του θεσμοθετήθηκε το Βραβείο Κάρολος Κουν.
