Νύχτα.. Ένας πίνακας, ένα ποίημα. Βίνσεντ Βαν Γκογκ, Νίκος Καρούζος

Νύχτα. Πηγή έμπνευσης για κάθε είδους τέχνη ανά τους αιώνες. Τη νύχτα ονειρεύεσαι, ταξιδεύεις, ελευθερώνεσαι. Χιλιάδες συναισθήματα φαντάζουν μεγάλα κοιτάζοντας ψηλά και το φως της μοιάζει δυνατότερο από κάθε σκοτάδι. Σιωπή! Τι τραγούδι! Αφέσου…

«Η νύχτα με συμφέρει»

“Πράγματι η νύχτα με συμφέρει.
Πρώτα-πρώτα ελαττώνει τις φιλοδοξίες· ύστερα
διορθώνει τις σκέψεις· έπειτα συμμαζώνει τη θλίψη και την κάνει υποφερτότερη
τη σιωπὴ με σέβας ανατέμνει·
εξαίρει την όσφρηση μα προπάντων η νύχτα περιζώνει.”

Νίκος Καρούζος

“Έναστρη νύχτα”,1889 – Βίνσεντ Βαν Γκογκ

Η Έναστρη Νύχτα είναι ελαιογραφία σε καμβά του Ολλανδού μετα-ιμπρεσιονιστή ζωγράφου Βίνσεντ βαν Γκογκ. Φιλοτεχνημένος τον Ιούνιο του 1889, απεικονίζει τη θέα από το δυτικό παράθυρο του δωματίου του στο άσυλο Σεν Ρεμί ντε Προβάνς, μόλις πριν την ανατολή του ηλίου, με την προσθήκη ενός εξιδανικευμένου χωριού.

Στον απόηχο ενός επεισοδίου που είχε ως αποτέλεσμα τον αυτο-ακρωτηριασμό του αριστερού αυτιού του, ο Βαν Γκογκ αυτοβούλως ζήτησε τον εγκλεισμό του στο φρενοκομείο Σεν Πωλ ντε Μοζόλ στις 8 Μαΐου 1889. Το Σεν Πωλ ντε Μοζόλ στεγαζόταν σε ένα πρώην μοναστήρι που χρηματοδοτούταν από πλούσιους και ήταν κάτι λιγότερο από μισογεμάτο όταν έφτασε ο Βαν Γκογκ, επιτρέποντάς του να καταλάβει όχι μόνο μια δεύτερη κρεβατοκάμαρα αλλά και ένα δωμάτιο στο ισόγειο που χρησιμοποιούσε σαν εργαστήρι ζωγραφικής. Η Έναστρη Νύχτα ζωγραφίστηκε στα μέσα/με 18 Ιουνίου, την ημερομηνία δηλαδή που έγραψε στον αδελφό του Τεό πως είχε μια νέα μελέτη ενός έναστρου ουρανού.

Έναστρη Νύχτα είναι το μόνο νυχτερινό έργο στη σειρά πινάκων με τη θέα από το παράθυρο του υπνοδωματίου του. Στις αρχές Ιουνίου, ο Βίνσεντ έγραψε στον αδερφό του Τεό, «Σήμερα το πρωί είδα το τοπίο από το παράθυρό μου για μεγάλο χρονικό διάστημα πριν από την ανατολή με τίποτα άλλο εκτός από την πρωινό αστέρι, το οποίο φάνταζε πολύ μεγάλο”. Οι ερευνητές έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η Αφροδίτη ήταν πράγματι ορατή την αυγή, στην Προβηγκία, την άνοιξη του 1889 και την εποχή εκείνη ήταν κοντά στο φωτεινότερο δυνατό της. Έτσι, το πιο λαμπρό «αστέρι» στον πίνακα, στην δεξιά πλευρά του θεατή από το κυπαρίσσι, είναι στην πραγματικότητα η Αφροδίτη.