Ο φωτογράφος Γιώργος Σεφέρης. «Κατά βάθος είμαι ζήτημα φωτός»

Ο Γιώργος Σεφέρης εκτός από μεγάλος και βραβευμένος Έλληνας ποιητής υπήρξε και φωτογράφος. Ερασιτέχνης φωτογράφος καθώς ήταν κάτοχος κάποιας  φωτογραφικής μηχανής και φωτογράφιζε με αυτή την οικογένειά του και τα ταξίδια του. Από τα φοιτητικά του χρόνια στην Αγγλία μέχρι το τέλος της ζωής του, ο Σεφέρης φωτογράφιζε συστηματικά πρόσωπα και τοπία. Αρχικά είχε μηχανές μεσαίου φορμά (δύο συνολικά), ενώ αργότερα αποφάσισε να χρησιμοποιήσει 35mm. Ο υπόλοιπος φωτογραφικός εξοπλισμός του ήταν ένα τρίποδο και ένα φωτόμετρο χειρός, ενώ απέφευγε το φλας.

Χρησιμοποιούσε τις φωτογραφίες του σαν αναμνήσεις, σαν εφαλτήριο πολλές φορές από ότι γράφουν οι μελετητές του. Χαρακτηριστικά στα κείμενά του πολλές φορές βρήκαν σημειωμένο ένα «Φ», όπου υπάρχει σχετική φωτογραφία. Όπως μας πληροφορεί η Μάρω Σεφέρη (σύζυγός του και αγαπημένο θέμα φωτογράφησης) «Τον ενδιέφερε πολύ η φωτογραφία ως τέχνη, ως μάθημα. Ξεχώριζε την ωραία από την άσχημη ή την ωραιοπαθή φωτογραφία. Του άρεσε ο άνθρωπος με καλό μάτι».

Δεν τύπωνε ο ίδιος τις φωτογραφίες του, κρατούσε επίσης μόνο όσα αρνητικά τον ενδιέφεραν. Σημείωνε στο περιθώριό τους με μελάνι τον κωδικό που τους έδινε και τα φύλαγε προσεχτικά σε διαφάνειες και ριζόχαρτο.

Λόγια του Γιώργου Σεφέρη για την φωτογραφία, που υπάρχουν σε λεύκωμα φωτογραφιών του:

“Σταματήσαμε λίγο πιο κάτω από το Amshit και κοιτάξαμε τον ήλιο να βουλιάζει την ήσυχη θάλασσα της Φοινίκης. Μα γιατί κάποτε βλέπει κανείς τα πράγματα καθαρά – θέλω να πω όπως όταν η φωτογραφική μηχανή είναι σωστά κανονισμένη “

“Τριγυρνώντας τρία χρόνια σε προσφυγικά στρατόπεδα της Αίγυπτος, της Παλαιστίνης, της Συρίας, αλλάζοντας ψυχή καθώς μαυρίζει το φωτογραφικό χαρτί στον ήλιο.“

“…ο άνθρωπος που είδα σήμερα καθισμένος σ’ένα φόντο με πιτσούνια και με λουλούδια δέχουνταν το χέρι του γέρο-φωτογράφου να του στρώνει τις ρυτίδες που είχαν αφήσει στο πρόσωπό του όλα τα πετεινά τ’ουρανού“

“Σήμερα κρέμασα πάνω από το γραφείο μου τη μοναδική φωτογραφία ενός ελληνικού τοπίου που βρέθηκε, ολωσδιόλου τυχαία, μέσα σε κάτι χαρτιά. Τη φωτογραφία της μεγάλης άγκυρας του Πόρου. Την είχα κάνει ένα πρωί της άνοιξης του 40. Καθώς την κοιτάζω τώρα αισθάνομαι την ψυχή μου πλημμυρισμένη. Αλλά δεν είναι αυτά που μου χρειάζουνται: πελεκώντας τον εαυτό μας, έτσι γράφουμε.“

“Κατά βάθος είμαι ζήτημα φωτός“

“Ο Σεφέρης δεν φωτογραφίζει μόνο ερείπια, αρχαιολογικούς χώρους, άγνωστους τόπους. Στρέφει τον φακό στα κοντινά του πρόσωπα, στη Μαρώ, στον πατέρα του Στέλιο Σεφεριάδη, στους φίλους του Σαββίδη, Κατσίμπαλη, Ξύδη, Καρτάλη, Λεβίδη, Χένρι Μίλερ… Οι άγνωστοι άνθρωποι όμως είναι αυτοί που κυρίως τραβούν την προσοχή του. Τους συναντά στα ταξίδια του, πρόσωπα τραχιά, σκαλισμένα από τον χρόνο, χέρια σκληρά δουλεμένα στη γη, και φαίνεται σαν να θέλει να τους κρατήσει για πάντα στη μνήμη του… Και έτσι γρήγορα αποδεικνύεται ότι το ενδιαφέρον του φωτογράφου Σεφέρη είναι περισσότερο ανθρωποκεντρικό παρά αρχαιολατρικό. Για να ειπωθεί σωστότερα, η ανθρωπογεωγραφία είναι η ιδεολογία που υπηρετεί μέσω της φωτογραφίας στα ταξίδια του γύρω από τη Μεσόγειο. “

Θερμού Μαρία ΒΗΜΑ (13/1/2013)

Απόσπασμα από το ποίημα του Γιώργου Σεφέρη, “Πάνω σε μια χειμωνιάτικη ακτίνα”:

“.. Είπες εδώ και χρόνια:«Κατά βάθος είμαι ζήτημα φωτός».Και τώρα ακόμη σαν ακουμπάςστις φαρδιές ωμοπλάτες του ύπνου ακόμη κι όταν σε ποντίζουνστο ναρκωμένο στήθος του πελάγουψάχνεις γωνιές όπου το μαύροέχει τριφτεί και δεν αντέχειαναζητάς ψηλαφητά τη λόγχητην ορισμένη να τρυπήσει την καρδιά σουγια να την ανοίξει στο φως. …”

Φωτογραφία άρθρου, Λίβανος, σπηλιά του Άδωνη, 1953

Πληροφορίες από: neakriti.gr, dpgr.gr, alonakitispoiisis.blogspot.com