“Μήτε στο παρόν, μήτε στο παρελθόν βρίσκω κάποιον που να μου μοιάζει”

Ένα παράπονο του Νίτσε σε γράμμα προς την αδερφή του. Βρισκόμαστε στα 1887, όταν ο Γερμανός φιλόσοφος Φρειδερίκος Νίτσε διάβαζε Μπουρζέ, Μωπασσάν, Γκυγιώ, Γκονγκούρ, Μπωντλαίρ. Ώσπου συνάντησε τον Ρώσο Ντοστογιέφσκι. Η συνάντησή τους ήταν σαν ένα είδος εσωτερική έκλαμψης για τον φιλόσοφο, όπως πολύ όμορφα το θέτει ο Ντανιέλ Αλεβύ στο βιβλίο του “Φρειδερίκος Νίτσε” Είχε γράψει ο Νίτσε στον βοηθό και πρώην μαθητή του, Πέτερ Γκαστ:

“Ένα βιβλίο με άγνωστο τίτλο, με άγνωστο όνομα συγγραφέα, ανοιγμένο στην τύχη πάνω σε ένα εκθετήριο βιβλιοπωλείου – και το ένστικτο μιλά ξαφνικά: ένας από τους κοντινούς σου βρίσκεται εδώ!”

Και ποιό βιβλίο του Ντοστογιέφσκι θα μπορούσε να είναι αυτό που διαβάζοντας κάποιες από τις σελίδες του ο Νίτσε ένιωσε να ταυτίζεται; Μα φυσικά “Το Υπόγειο”. Έτσι συναντήθηκαν τα δύο μεγάλα πνεύματα. Τυχαία. Στον πάγκο ενός βιβλιοπωλείου. Το βάθος της ψυχής του ενός άγγιξε το βάθος της ψυχής του άλλου. ο Νίτσε γράφει στον Πέτερ Γκαστ για το “Υπόγειο” και τον συγγραφέα του :

“Δύο μέρη. Το πρώτο, ένα διήγημα, κάτι σαν άγνωστη μουσική. Το δεύτερο μια μεγαλοφυής τομή, ένας άθλος ψυχολόγου. Ένας φοβερά σκληρός σαρκασμός, χαραγμένος με μια τόλμη γεμάτη ελαφράδα. Είμαι καταγοητευμένος”.

Έτσι ξεκινά το Υπόγειο του μεγάλου Ρώσου συγγραφέα:

“Είμαι ένας άρρωστος άνθρωπος… είμαι ένας κακός άνθρωπος. Ένας άχαρος άνθρωπος. Νομίζω ότι μου πονάει το συκώτι. Όμως δεν καταλαβαίνω τίποτα από την αρρώστια μου, κι αληθινά δεν ξέρω τί μου πονάει. Δεν κάνω καμιά θεραπεία και ποτέ δεν έκανα, αν και εκτιμώ την ιατρική και τους ιατρούς. […] γνωρίζω καλύτερα από τον καθένα πως με όλα αυτά βλάπτω αποκλειστικά τον εαυτό μου και κανέναν άλλο. Όμως, αν δε θεραπεύομαι, το κάνω από κακία. Πονάει το συκώτι μου, ε, άσ’ το να πονάει ακόμη περισσότερο”.

Αυτός είναι ο άνθρωπος που αυτοψυχαναλύεται στα βάθη του υπογείου του και γνωρίζει τον εαυτό του και τα κίνητρά του και τα γιατί του, τα θέλω του, τις πράξεις του, και ουρλιάζει η ψυχή του όταν τα ερμηνεύει…

Μετά από αυτήν την πνευματική συνάντηση, ο Νίτσε θα γράψει για τον όρο ressentiment. Την “παγερή, δηλητηριασμένη και αιώνια κακία”…

Πληροφορίες από:

-“Φρειδερίκος Νίτσε” του Ντανιέλ Αλεβύ, Εκδόσεις Γκοβόστη.

-“Σημειώσεις από το Υπόγειο” του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι. εκδόσεις Αρμός, Μετάφραση Ελένη Λαδιά.

-“Συγγενή πνεύματα: Ντοστογιέφσκι και Νίτσε” της Ελένης Λαδιά (diastixo.gr)