Η Αγάπη άργησε μια μέρα…
Μια μέρα, μια ζωή, μια αιωνιότητα.. Πόσα καταλαβαίνουμε άραγε περιμένοντας την αγάπη; Την αγάπη την αυθεντική, εκείνη που φτάνει να μας δώσει φτερά για να νιώσουμε ελέυθεροι και απροσπέλαστοι από τα κακέκτυπα δεδομένα που μας κρατάνε δέσμιους.. Η αγάπη, που φαντάζει σωτήρια στα μάτια του καθενός μας, δεν είναι άλλη παρά η αλήθεια μας, αυτή η αλήθεια που φωνάζει από τα βάθη του υποσυνείδητου και αρνούμαστε να ακούσουμε από φοβο. Φόβο για αποδοχή, για κατανόηση, για έκφραση, ακόμα και για διεκδίκηση του χώρου και του χρόνου μας! Για αυτή την αλήθεια πάλεψε σε όλη της τη ζωή, μέσα από το έργο της η εξαιρετική συγγραφέας Λιλή Ζωγράφου, μία γυναίκα που για την εποχή της υπήρξε πρωτοπόρος, τόσο στον τρόπο έκφρασης, όσο και στο χαρακτήρα της. Χωρίς αναστολές και σίγουρα με δημοσιογραφικό ταμπεραμέντο, μας χάρισε μία σειρά έργων με περίσσιο το μήνυμα ως προς την ελευθερία της έκφρασης και της σκέψης. Αγέρωχη και δυναμική δε δίστασε να αντισταθεί στα κοινωνικοπολιτικά καθεστώτα της εποχής και από το εξωτερικό έγραφε έργα που ήξερε πως το κοινό της θα λάτρευε ακολουθόντας μία αντιστασιακή πορεία, για ένα καλύτερο μέλλον.
Μέσα από το έργο της “Η αγάπη άργησε μια μέρα” (1994), φωνάζει για την διεκδίκηση της ζωής στην ουσία της. Αφηγείται την καταπιεστική συμβίωση μιας πολύτεκνης οικογένειας με πέντε κόρες και δυο γιούς, υπό το ανηπόφορο πατριαρχικό καθεστώς, που ζητά τον κλασσικό καθωσπρεπισμό για τις γυναίκες και την απαιτούμενη αντρική πορεία για τους γιους. Οι χαρακτήρες των κοριτσιών διαφέρουν μεν, εξαναγκάζονται όμως να φοβούνται τον πατέρα και να ακολουθούν το πρότυπο της υποταγμένης μητέρας. Η Ερατώ, ένας πραγματικός άγγελος, μία έφηβη με όρεξη για ζωή και πολλή αθωότητα, ερωτεύεται έναν Ιταλό νεαρό που κρύβεται από τους Γερμανούς στο υπόγειο του σπιτιού τους. Ο έρωτας αυτός καταδικάζεται σύντομα αφού η Ερατώ μένει έγκυος και διώκεται ως άλλη πόρνη από την οικογένεια, με μέγιστη τιμωρία την απομάκρυνση από το μωρό που μόλις γέννησε. Η οικογένεια αποφασίζει να μεγαλώσει το παιδί η πρωτότοκη και φυσικά ανύπαντρη, συντηρητική αδερφή της, ως φιλάνθρωπη στα μάτια της κοινωνίας. Αγαπημένο πλάσμα για την Ερατώ μέσα στην οικογένεια, είναι η αδερφή της Πηνελόπη, ένα ιδιαίτερο παιδί με ειδικές ανάγκες, που όμως το ένστικτο του υπερτερεί των υπολοίπων και όνειρό της είναι να δει τη θάλασσα. Η οικογένεια φυσικά θεωρεί την Πηνελόπη “τέρας” αφού διαφέρει του “φυσιολογικού”.
Κρατάμε ως δεδομένο το γεγονός οτι οι γυναίκες ήταν υποχρεωμένες να ακολουθούν τα κοινωνικά στερεότυπα της εποχής και οτιδήποτε παρέκλινε του φυσιολογικού στα μάτια της κοινωνίας, ήταν αποτρεπτικό. Ας πάμε όμως ένα βήμα παραπέρα που ταλανίζει και το σήμερα. Στόχος μας για την ευτυχία και την αγάπη είναι να μη φοβόμαστε να αντικρύζουμε την αλήθεια μας, όποια και αν είναι αυτή, είτε έχει προκύψει από λάθη μας, είτε από ανθρώπους του περιβάλλοντος μας, είτε γεννηθήκαμε με αυτή. Στην ουσία ζητούμενο είναι, η αποδοχή του εαυτού μας και η διεκδίκηση των επιθυμιών μας, από εμάς τους ίδιους πρώτα. Με αυτόν τον τρόπο η αγάπη έρχεται και δεν υπομένεις καρτερικά για κάτι το φανταστικό.. για κάτι που θα σε αφήσει δέσμιο με την ελπίδα της αγάπης, μα πολύ μακριά από την πραγμάτωση της.
Η Λιλή Ζωγράφου γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης, στις 17 Ιουνίου του 1922, όπου πέρασε τα παιδικά της χρόνια. Ο πατέρας της ήταν εκδότης εφημερίδας με ιδιαίτερα φιλελεύθερες ιδέες για την εποχή του και πάθος για τη δημοσιογραφία. Φοίτησε στο Λύκειο Κοραής και στο Καθολικό Γυμνάσιο των Ουρσουλίνων στη Νάξο. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής φυλακίστηκε για αντιστασιακή δράση ενώ ήταν έγκυος και γέννησε στη φυλακή. Μετά την απελευθέρωση εργάστηκε ως δημοσιογράφος. Τη διετία 1953-1954 έζησε στο Παρίσι. Από τη θέση της δημοσιογράφου αντιτάχθηκε στη δικτατορία του Παπαδόπουλου. Μελέτησε όσο κανείς το Νίκο Καζαντζάκη, και έγινε ευρέως γνωστή για το βιβλίο της “Νίκος Καζαντζάκης, ένας τραγικός”, ενώ έκανε την εμφάνισή της στα γράμματα το 1950 με την συλλογή διηγημάτων “Αγάπη”. Ήταν παθιασμένη με τη Λογοτεχνία και κυρίως με την ποίηση του Ελύτη για τον οποίο έγραψε το 1971, η δημιουργός των “Βιογραφία – Άπαντα Μ. Πολυδούρη” (1961), “Και το χρυσάφι των κορμιών τους” (1961), “Οι καταραμένες” (1962), “Οι Εβραίοι κάποτε”(1966), “Ο ηλιοπότης Ελύτης” (1971), “Επάγγελμα: Πόρνη” (1978), “Η γυναίκα σου η αλήτισσα” (1984), “Νύχτωσε αγάπη μου, είναι χθες” (1990), κ.α. Το μυθιστόρημά της “Η αγάπη άργησε μια μέρα” διασκευάστηκε και προβλήθηκε από την ΕΤ-1. (Συστήνω ανεπιφύλακτα την προβολή του!)
Έφυγε από τη ζωή σαν σήμερα, στις 2 Οκτωβρίου του 1998 μέτα από εγκεφαλικό επεισόδιο, στη γενέτειρα της. Ο λόγος της υπήρξε αντισυμβατικός και χαρακτηρίστηκε ως η σκοτεινή θεά Εκάτη της λογοτεχνίας μας.
Ο Μίλτος Πασχαλίδης αφιέρωσε το τραγούδι «Συβαρίτισσα» (ένα από τα τραγούδια του δίσκου του με τίτλο «Βυθισμένες άγκυρες»), στη Λιλή Ζωγράφου:
“Το αγαπώ πολύ αυτό το τραγούδι και δεν έχω αλλάξει ούτε κόμμα, από τη μέρα που την έγραψα… Όμως, όλα τα κομμάτια του δίσκου είναι αφτιασίδωτα, βγήκαν κατευθείαν. Η “Συβαρίτισσα” είναι αφιερωμένη στη Λιλή, που την αγαπούσα πολύ. Την προηγούμενη βραδιά, πριν πάθει το εγκεφαλικό, ήμασταν μαζί και πίναμε ρακές στο Ηράκλειο. Γι’ αυτό στο τέλος γράφω “η αγάπη άργησε μια μέρα”. Δεν αναφέρεται μόνο στο βιβλίο της. Δεν ήμασταν πολλά χρόνια φίλοι, είχαμε γνωριστεί τα τελευταία 3-4 χρόνια. Ήταν ένας από τους πιο λαμπερούς ανθρώπους που γνώρισα. Με γοήτευαν τα μάτια της. Μαγνήτιζαν. Είχαν πολύ θυμό, πολλή αγάπη, πολύ έρωτα. Ηταν παράξενα μάτια, είχαν ζωή. Και βέβαια, επειδή μου αρέσει να λέω ιστορίες, αγαπώ πολύ και να ακούω ιστορίες. Και η Λιλή όταν ξεκινούσε να λέει ιστορίες μπορούσε να μιλάει ώρες κι εμένα μου άρεσε πολύ να την ακούω”.
(Μίλτος Πασχαλίδης, συνέντευξη στον Ριζοσπάστη, Κυριακή 17 Ιούνη 2001).
Πηγές: Βικιπαιδεία, culturenow.gr