Εκεί που η Τέχνη συναντά τον Έλληνα
Σε μια ήσυχη και απόμερη γωνιά της Ευρώπης, μέσα σε ένα δαρμένο από τα κύματα του χρόνου μέρος που λέγεται Ελλάδα , ζει ένας λαός. Το όνομά του λάμπει ανέσπερα ανάμεσα στις αχτίδες τους ηλίου που αγκαλιάζουν ακόμη και την πιο απομακρυσμένη σπιθαμή αυτού του χώρου. Το όνομά του αντηχεί βίαια ανάμεσα στα κρυστάλλινα νερά του Αιγαίου ή του Ιονίου. Όσο για τον Αίολο… αυτός δεσποτικά φέρνει στ΄ αυτιά των ανθρώπων το όνομα του πατέρα του, εκείνη τη λέξη που πρώτος ο Όμηρος, ο αρχαίος ποιητής είπε: «Έλληνας» ή αλλιώς Μυρμιδόνας του Αχιλλέα .
Από νωρίς η φιλοσοφία, οι τέχνες και τα γράμματα, η επιστήμη βρίσκουν στον Έλληνα τον καλύτερο εκφραστή τους. Έργα αθάνατα που εξυψώνουν τον άνθρωπο, τη δημιουργικότητα, τη φαντασία, την ελευθερία. Σε αυτή την ταπεινή γη γεννιέται ο Σωκράτης, ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης, ο Ευριπίδης, ο Σοφοκλής, ο Αισχύλος, ο Πυθαγόρας και τόσοι άλλοι, που θα δωρίσουν στην ανθρωπότητα αξίες οικουμενικές και διαχρονικές όπως η δημοκρατία, η ευγενής άμιλλα, ο σεβασμός προς τον θεό. Βρίθει από αρχαιολογικούς χώρους η Ελλάδα. Η Ακρόπολη των Αθηνών, η Αρχαία Ολυμπία, η Βεργίνα, οι Μυκήνες, η Δήλος, η Κνωσός είναι η απόδειξη της δυναμικής παρουσίας στις τέχνες και τα γράμματα του ιδιαίτερου αυτού λαού της Μεσογείου.
Η μετάβαση από την αρχαιότητα στο Βυζάντιο ανοίγει άλλο κεφάλαιο για τον ελληνισμό. Επιδράσεις από την ανατολή προστίθενται στις ήδη υπάρχουσες παλιές αντιλήψεις και ο ασπασμός του χριστιανισμού διαμορφώνει διαφορετικά το χαρακτήρα του Έλληνα. Ο Μέγας Βασίλειος, ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος και ο Γρηγόριος ο Θεολόγος, λάτρεις του αρχαιοελληνικού πνεύματος προσπάθησαν να συνδέσουν τους δύο κόσμους που είχαν πράγματι πολλά κοινά . Ο Σωκράτης θεωρείται ο πρώτος προ Χριστού Χριστιανός, εκείνος που αναζητούσε ένα νέο θεό και για να τον τιμήσει του έφτιαξε βωμό.
Οι Έλληνες είχαν το πνεύμα για να κατανοήσουν τα διδάγματα του χριστιανισμού και αυτοί που μπορούσαν να τα μεταφέρουν σε όλο τον κόσμο, γι ΄ αυτό και σύμφωνα με τη χριστιανική παράδοση όταν τον Χριστό τον επισκέφτηκαν τρεις Έλληνες αναφώνησε ” Τώρα δοξάστηκε ο υιός του ανθρώπου”. Οι πατέρες έδωσαν στην εκκλησία μορφή αρχαιοελληνικού θεάτρου. Οι τρεις πύλες στο ιερό ταυτίζονται με τις τρεις πόρτες της αρχαίας σκηνής, ο δεξιός κι αριστερός διάδρομος με τις “Παρόδους”, ενώ οι ψάλτες αντικαθιστούν τον «Χορό». Οι αξίες του αρχαιοελληνικού πνεύματος, άσχετα με τις όποιες βιαιότητες προκάλεσαν κάποιοι ηγέτες θέλοντας να εκμεταλλευτούν καταστάσεις, δεν απεμπολούνται. Αντίθετα, εμπλουτίζονται. Ο Έλληνας μετριάζει τον υλισμό, αναγεννά το πνεύμα του και αργότερα στα χρόνια της τουρκοκρατίας η γλώσσα και η θρησκεία του τον βοηθά στο να μη χάσει τις ρίζες του, την πολιτιστική του ταυτότητα. Τα βυζαντινά μοναστήρια αποτελούν παραδείγματα υψηλής αρχιτεκτονικής, ενώ οι βυζαντινοί ύμνοι κερδίζουν το θαυμασμό ολόκληρου του κόσμου.
Όμως ο Έλληνας είναι συνώνυμο της ελευθερίας. Το 1821 επαναστατεί. Αυτή η εξέγερση απεικονίζεται και στην τέχνη τόσο σε τοπικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Ο Σολωμός, ο Κάλβος υμνούν μέσα από την ποίησή τους τα κατορθώματα των Ελλήνων , ενώ ο Ευγένιος Ντελακρουά με όπλο του τον καμβά, αφυπνίζει ολόκληρη την Ευρώπη. Μαζί με μια ομάδα Ελλήνων και ξένων διανοουμένων και καλλιτεχνών δημιουργούν το ρεύμα του Φιλελληνισμού, πάνω στο οποίο βασίστηκε σε μεγάλο βαθμό η απελευθέρωση της Ελλάδας.
Μα και στη νέα εποχή ο Έλληνας συνεχίζει να δημιουργεί μέσα από το ρεμπέτικο, το ρετρό, τις γελοιογραφίες του 40, τα πατριωτικά τραγούδια της Βέμπο, την Κάλλας, τον Ελύτη, τον Σεφέρη, τον Ρίτσο, τον Μυριβήλη , τον Σακελλαρίδη, τον Καλομοίρη, τον Καζαντζάκη, τον Λύτρα, και τόσους άλλους.
Αν λοιπόν καμιά φορά τον Έλληνα τον πιάνει το παράπονο πως σήμερα δεν βγαίνουν πια μεγάλες προσωπικότητες , απλά ας αναλογιστεί : «Η Τέχνη για να αναγεννηθεί χρειάζεται διαστήματα κενά…».
Γράφει η Λογγίνου Δήμητρα
