Γιατί η ευτυχία δε γεννά ποίηση;

Τα πιο συγκλονιστικά ποιήματα έχουν γραφτεί από ανθρώπους βουτηγμένους στα αδιέξοδά τους. Εύλογα γεννιέται το ερώτημα: Γιατί οι στίχοι που καθιέρωσαν σπουδαίους ποιητές μιλούν για πάθη και πόνο, και όχι για ευτυχία και χαρά; Και είναι ακόμα πιο εύλογο, αν αναρωτηθεί κανείς “γιατί είναι ο πόνος αυτός που συνήθως γεννά την άκρατη δημιουργικότητα και όχι η ευτυχία;”

Είναι πράγματι τόσο παράδοξο, που αν το καλοσκεφτεί κανείς είναι σχεδόν απίστευτο! Μα πώς η τόσο πολυπόθητη ευτυχία δεν οδηγεί στη δημιουργικότητα; Στην προσπάθειά μας να προσεγγίσουμε την απάντηση σε αυτό το ερώτημα, θα πάρουμε ως έναυσμα την άποψη της μεγάλης ποιήτριας Κικής Δημουλά, όταν σε συνέντευξή της στο Βήμα το 2015, είχε δεχτεί ότι η ευτυχία δεν βγάζει ποίηση.

Το χαρτί και το μολύβι ασκούν μια θεραπευτική ιδιότητα στον προβληματισμένο ή θλιμμένο άνθρωπο. Αυτοψυχαναλύεται χωρίς ενδοιασμούς, και αφήνει σε μια σελίδα όλες του τις σκέψεις, τα όνειρα ακόμα και τη λύση των προβλημάτων του όταν πρακτικά αδυνατεί να την εφαρμόσει στη ζωή του. Υποθετικά λοιπόν, αντί ο ποιητής να επισκεφθεί έναν ψυχαναλυτή για να μιλήσει, επιλέγει να πιάσει το μολύβι του και να τα πει όλα!

Έτσι το χαρτί μεταμορφώνεται εκτός από θεραπευτή, και σε έναν πολύ καλό φίλο. Ένας φίλος που δεν φέρνει αντιρρήσεις και ακούει προσεκτικά. Ένα μυαλό που βασανίζεται, δεν ηρεμεί και δεν επαναπαύεται. Τη διαδρομή των σκέψεων μέχρι να βρει διέξοδο, μπορεί να την κληροδοτήσει στα ποιήματά του. Ίσως αυτό το ταξίδι να αποβεί και μια σωτήρια νίκη για τον ποιητή. Μια ευεργετική νίκη στην εσωτερική του πάλη και να σημάνει και την απελευθέρωσή του.

Ο κόσμος της ποίησης μπορεί να ταυτίζεται με έναν άλλο πλασματικό κόσμο. Έναν ιδανικό και ονειρεμένο κόσμο που ο ποιητής θα ήθελε να είναι και η πραγματικότητά του. Κι εκεί που ο Πλάτων θεωρούσε ότι η ποίηση είναι διαστρέβλωση της πραγματικότητας και η υποβάθμιση της αλήθειας, έρχεται ο ποιητής με ένα εξαιρετικό ποίημα που είναι ικανό να μιλήσει δυνατά στην ψυχή του καθένα. Μήπως λοιπόν, η ποίηση είναι μια αλήτισσα που αγαπά τόσο ο ποιητής όσο και ο αναγνώστης του;

Μέσα από τη μελαγχολία δεν γεννάται μόνο συγκλονιστική ποίηση, αλλά και ο αναγνώστης ή ο ακροατής δελεάζεται περισσότερο όταν έρχεται σε επαφή με αυτήν. Ας πάρουμε για παράδειγμα τους “Καταραμένους ποιητές” Σαρλ Μωντλαίρ, Πωλ Βερλαίν, Αρθούρο Ρεμπώ και Λωτρεαμόν. Και τους Έλληνες Κώστα ΚαρυωτάκηΜαρία Πολυδούρη και Ναπολέοντα Λαπαθιώτη που είναι μερικοί από τους πιο γνωστούς ποιητές που έχουν καθηλώσει την ανθρώπινη ψυχή με τα γραπτά τους. Μέσα στη γεμάτη πάθη ζωή τους, το αλκοόλ, τα ναρκωτικά, την τρέλα ακόμα και την αυτοκτονία, έβρισκαν διέξοδο στην ποίηση και μας άφησαν την εξαιρετική δουλειά τους να μας συντροφεύει μέχρι σήμερα. Ο δέκτης μιας τέτοιας ποίησης συμπάσχει, ταυτίζεται, ταξιδεύει σε μακρινούς κόσμους και λαχταρά τη λύτρωση του φινάλε.

Τότε γιατί ο ποιητής δεν εμπνέεται από την ευτυχία του; H απάντηση ενός αναγνώστη στο Quora.com (“Ved”) νομίζω ότι καλύπτει σε δύο γραμμές την οπτική του όλου θέματος:

“Τότε, γιατί δεν μπορείς να γράψεις όταν είσαι χαρούμενος; Γιατί η ευτυχία από μόνη της είναι ένα ποίημα. Όταν είσαι ευτυχισμένος, εσύ είσαι το ποίημα.”