Διαχωρισμός Γραμματικής-Συντακτικού|Η Μόνα Λίζα|Ένα Έντεχνο Συντακτικό

Γραμματική αναγνώριση και συντακτική ανάλυση. Τι τα ενώνει και τι τα χωρίζει; Αρχικά είναι αχώριστοι φίλοι. Αλληλοσυμπληρώνονται.

Με πυλώνα μας μια πρόταση, η γραμματική αναγνώριση ζητάει να αναγνωρίσουμε τις λέξεις που την αποτελούν από γραμματικής άποψης. Αντίθετα, η συντακτική ανάλυση ζητάει να χαρακτηρίσουμε μια λέξη από συντακτικής άποψης.

Μια λέξη γραμματικά, σε όποια πρόταση, σε όποιο κείμενο και αν τη βάλεις ο γραμματικός χαρακτηρισμός της δεν αλλάζει. Αντίθετα η ίδια αυτή λέξη συντακτικά μπορεί να πάρει πολλούς χαρακτηρισμούς, ανάλογα με το σημείο που βρίσκεται σε μια πρόταση και τι νόημα του προσδίδει.

Με τη γραμματική μαθαίνω να μιλάω και να γράφω σωστή ορθογραφία, ενώ με το Συντακτικό μαθαίνω να κατανοώ το νόημα ενός κειμένου ή να δημιουργώ ένα δικό μου, το οποίο να είναι κατανοητό και ευανάγνωστο.

Στη Γραμματική αναγνωρίζουμε τις λέξεις αν είναι ρήματα, επίθετα, ουσιαστικά, μετοχές, επιρρήματα, αντωνυμίες, σύνδεσμοι, επιφωνήματα, προθέσεις κτλ. Στο Συντακτικό αναγνωρίζουμε τις λέξεις ανάλογα με τη θέση τους μέσα σε αυτήν σε ρήμα, υποκείμενο, κατηγορούμενο, προσδιορισμοί, κτλ,.

Όταν αναγνωρίζουμε γραμματικά μια λέξη, έπειτα μπορούμε βασισμένοι στους κανόνες της γλώσσας, να δουλέψουμε πάνω στη λέξη αυτή μεμονωμένα. Αντίθετα στο Συντακτικό όλες οι λέξεις μιας πρότασης συνδέονται μεταξύ τους με τέτοιο τρόπο ώστε να μας αποδίδεται ένα συγκεκριμένο νόημα.

Η Γραμματική ζητά μελέτη, το Συντακτικό ζητά σκέψη.

Σε μια πρόταση, κάθε λέξη έχει έναν γραμματικό χαρακτηρισμό και παράλληλα έχει κι έναν άλλον συντακτικό χαρακτηρισμό. Το ρήμα είναι ο αρχηγός της πρότασης και συντακτικά αλλά και γραμματικά.

Κι έρχεται τώρα ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι με την Μόνα Λίζα του να μας κάνει λίγο παρέα σε αυτή μας την αναζήτηση.

Ξέρατε ότι η γυναίκα που όλοι γνωρίζουμε μέσα από τον διασημότερο πίνακα του Λεονάρντο Ντα Βίντσι, υπήρξε στην πραγματικότητα; Η Λίζα ντελ Τζοκόντο (1479 – 1542) ήταν Ιταλίδα ευγενής, που γεννήθηκε στην Φλωρεντία. Παντρεύτηκε πολύ νέα έναν έμπορο, που αργότερα εξελίχθηκε σε αξιωματούχο. Ζώντας στο πλαίσιο της μεσαίας τάξης, απέκτησαν πέντε παιδιά. Κατά την Ιταλική Αναγέννηση, ο σύζυγός της ανέθεσε στον Ντα βίντσι να ζωγραφίσει την προσωπογραφία της. Έτσι δημιουργήθηκε ο σπουδαίος αυτός πίνακας, που άρχισε να παίρνει διαστάσεις αναγνω΄ρισης μετά τον θάνατο της Λίζα.

Στο παραπάνω κείμενο ας δούμε τις υπογραμμισμένες λέξεις γραμματικά και συντακτικά:

-η γυναίκα: Από γραμματικής άποψης πρόκειται για ένα ουσιαστικό, θηλυκού γένους, πτώσης ονομαστικής και ενικού αριθμού. Αλλά συντακτικά λειτουργεί σαν υποκείμενο στο ρήμα υπήρξε.

-υπήρξε: Όπως προείπαμε το ρήμα σαν αρχηγός παραμένει ρήμα σε όλες τις περιπτώσεις. Επομένως είναι ρήμα από γραμματικής αλλά και από συντακτικής άποψης.

-ευγενής: Γραμματικά είναι επίθετο, θηλυκού γένους, πτώσης ονομαστικής, ενικού αριθμού. Συντακτικά όμως είναι το κατηγορούμενο του υποκειμένου “Η Λίζα ντελ Τζοκόντο” μέσω του συνδετικού ρήματος “ήταν”.

-παιδιά: Γραμματικά είναι ουσιαστικό, ουδετέρου γένους, αιτιατικής πτώσης, πληθυντικού αριθμού, ενώ συντακτικά είναι αντικείμενο του ρήματος “απέκτησαν”.

Στις επόμενες ενότητες θα δούμε ένα ένα τα κομμάτια του Συντακτικού.