Φερνάντο Πεσσόα, ο άνθρωπος που φλέρταρε με την ανυπαρξία.
“Όταν κάνει κρύο τον καιρό του κρύου, για μένα είναι σαν να ’κανε καλοκαιρία,
γιατί για το είναι μου, επαρκές στην ύπαρξη των πραγμάτων,
το φυσικό είναι το ευχάριστο μόνο επειδή ’ναι φυσικό.
Δέχομαι τις δυσκολίες της ζωής γιατ’ είν’ το πεπρωμένο,
όπως δέχομαι το κρύο μεσούντος του Χειμώνα
ειρηνικά, δίχως να κλαίγομαι, σαν όποιος απλά και μόνο δέχεται
και βρίσκει χαρά στο γεγονός να δέχεται,
στο γεγονός ύψιστα επιστημονικό και δύσκολο να δέχεται το αναπόφευκτο φυσικό.
Τ’ είναι για μένα οι αρρώστιες που ’χω και τα κακά που μου συμβαίνουν
αν όχι ο Χειμώνας του ατόμου μου και της ζωής μου;
Ο ακανόνιστος Χειμώνας, που τους νόμους της εμφάνισής του αγνοώ,
που υπάρχει όμως για μένα δυνάμει της ίδιας της ύψιστης μοίρας,
της ίδιας αναπόφευκτης εξωτερικότητας προς εμένα,
σαν τη ζέστη της γης μεσούντος του Θέρους
και το κρύο της γης στο απόγειο του Χειμώνα.
Δέχομαι από προσωπικότητα.
Γεννήθηκα υποκείμενος, όπως οι υπόλοιποι, σε σφάλματα και σ’ ελαττώματα,
ποτέ όμως στο σφάλμα να θέλω να μάθω πάρα πολλά,
ποτέ στο σφάλμα να θέλω να μάθω μόνο με τη νόηση,
ποτέ στο ελάττωμα ν’ απαιτώ απ’ τον Κόσμο
που υπήρξε οτιδήποτε δεν υπήρξε ο Κόσμος.”
Φερνάντο Πεσσόα (1888-1935) – “Όταν κάνει κρύο…”
Ο Φερνάντο Αντόνιο Νογκέιρα Πεσσόα γεννήθηκε στη Λισαβόνα στις 13 Ιουνίου 1888 και πέθανε στις 30 Νοεμβρίου 1935. Την παραμονή του θανάτου του, σημειώνει από την κλίνη του νοσοκομείου: “I Know not what tomorrow will bring” (δεν γνωρίζω τι θα φέρει το αύριο). Αυτό που το μέλλον έφερε αναμφισβήτητα, είναι η καταξίωση του ως ενός από τους σημαντικότερους ποιητές του 20ου αιώνα. Ο Πεσσόα είναι ταυτόχρονα ποιητής και μύθος ποιητικός. Έζησε τη ζωή του στα όρια της ανυπαρξίας, δημοσίευσε ελάχιστο μέρος του τεράστιου έργου του, ενός έργου ανολοκλήρωτου και πολλαπλού, το οποίο κληροδότησε στις μέλλουσες γενιές κλεισμένο στο περίφημο μπαούλο, εξασφαλίζοντας έτσι την υστεροφημία του. Όταν πέθανε διαλυμένος από το ποτό σε ηλικία 47 ετών, βρέθηκε στο σπίτι του ένα μπαούλο με 27.453 χειρόγραφα, από τα οποία ένα μεγάλο μέρος μένει ακόμη να μελετηθεί και να εκδοθεί, επιφυλάσσοντας ενδεχομένως και άλλες εκπλήξεις στους επιμελητές. Ο Πεσσόα πέθανε γνωστός στους λογοτεχνικούς κύκλους, όμως ο πορτογαλικός λαός άργησε να αναγνωρίσει στα πολλά του πρόσωπα το συγγραφέα που εκφράζει τους πόθους του και τις αγωνίες του και να τον τιμήσει σαν τον εθνικό του ποιητή.
Ελάχιστα γεγονότα συνθέτουν τη βιογραφία του: θάνατος του πατέρα του, μετακίνηση μαζί με τη νέα του οικογένεια στο Ντέρμπαν της Αφρικής, αγγλική παιδεία, επιστροφή στη Λισαβόνα, βιοπορισμός ως αλληλογράφος σε εμπορικούς οίκους, ένας λευκός έρωτας, πολλή μοναξιά. Η πολυσχιδής ποιητική ζωή του βρίσκεται στους αντίποδες της βιογραφίας του. Ο Πεσσόα, ο οποίος υπογράφει το έργο του με το όνομα του, αλλά και με τα 72 καταγεγραμμένα ετερώνυμά του-όλα καθρεφτίσματα της πνευματικής του διάνοιας- συνιστά μοναδικό παράδειγμα στην ιστορία της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Κύριοι συντελεστές σε πρωτοτυπία αλλά και παραγωγικότητα οι εξής τέσσερις ετερώνυμοί του: ο δάσκαλος όλων Αλμπέρτο Καέιρο, ποιητής του “Φύλακα των κοπαδιών”, ο εκκεντρικός ναυπηγός μηχανικός Άλβαρο ντε Κάμπος, ποιητής της “Θαλασσινής ωδής” και του “Καταστήματος φιλικών“, ο επικούρειος, στωικός κλασικιστής συνθέτης ωδών, Ρικάρντο Ρέις και τέλος, ο Μπερνάρντο Σοάρες, συγγραφέας του “Βιβλίου της ανησυχίας”. Αριστοτεχνικός διευθυντής αυτής της ιδιόμορφης ορχήστρας ο ίδιος ο Φερνάντο Πεσσόα, ο ποιητής του “Μηνύματος”, ο διηγηματογράφος του “Αναρχικού τραπεζίτη”, ο ακάματος δοκιμιογράφος επί παντός του επιστητού, ο θεατρικός συγγραφέας ενός ανολοκλήρωτου “Φάουστ”, ο οποίος ορίζει την τέχνη του λέγοντας: “Προσποίηση είναι του ποιητή η τέχνη”.
“Αναρίθμητοι ζουν μέσα μας.
Αν σκέφτομαι ή αν νιώθω, αγνοώ
Ποιος μέσα μου σκέφτεται ή νιώθει.
Είμαι μονάχα ο τόπος*
Όπου νιώθουν ή σκέφτονται.
Έχω περισσότερες από μια ψυχές.
Υπάρχουν περισσότερα εγώ απ’ το ίδιο το εγώ μου.
Υπάρχω ωστόσο
Αδιάφορος για όλους,
Τους κάνω να σιωπούν: εγώ μιλάω.
Οι διασταυρωμένες παρορμήσεις
Όσων νιώθω ή δεν νιώθω
Πολεμούν μες σ’ αυτόν που είμαι.
Τις αγνοώ. Τίποτε δεν υπαγορεύουν
Σ’ αυτόν που γνωρίζω ότι είμαι: εγώ γράφω.”
Είναι δυνατό να είναι κάποιος συγχρόνως πλούσιος και δαιμόνιος τραπεζίτης κι ένας ολοκληρωμένος αναρχικός που πολεμά για την απελευθέρωση της κοινωνίας;
Σύμφωνα με τον Φερνάντο Πεσσόα, ναι.
Διαβάστε εδώ τον αναρχικό τραπεζίτη
Δείτε επίσης: “Τη Νύχτα που ο Φερνάντο Πεσσόα συνάντησε τον Κωνσταντίνο Καβαφη”
Πηγές: Βικιπαιδεία, apoikia.gr
