Το ποίημα του Νίκου Καββαδία στην αδερφή του Ζένια
Mal du départ
Στὴν ἀδερφή μου Ζένια
“Θὰ μείνω πάντα ἰδανικὸς κι ἀνάξιος ἐραστὴς
τῶν μακρυσμένων ταξιδιῶν καὶ τῶν γαλάζιων πόντων,
καὶ θὰ πεθάνω μία βραδιά, σὰν ὅλες τὶς βραδιές,
χωρὶς νὰ σχίσω τὴ θολὴ γραμμὴ τῶν ὁριζόντων.
Γιὰ τὸ Μαδράς, τὴ Σιγγαπούρ, τ᾿ Ἀλγέρι καὶ τὸ Σφὰξ
θ᾿ ἀναχωροῦν σὰν πάντοτε περήφανα τὰ πλοῖα,
κι ἐγώ, σκυφτὸς σ᾿ ἕνα γραφεῖο μὲ χάρτες ναυτικούς,
θὰ κάνω ἀθροίσεις σὲ χοντρὰ λογιστικὰ βιβλία.
Θὰ πάψω πιὰ γιὰ μακρινὰ ταξίδια νὰ μιλῶ
οἱ φίλοι θὰ νομίζουνε πὼς τά ῾χω πιὰ ξεχάσει,
κι ἡ μάνα μου, χαρούμενη, θὰ λέει σ᾿ ὅποιον ρωτᾶ
«Ἦταν μία λόξα νεανική, μὰ τώρα ἔχει περάσει…»
Μὰ ὁ ἑαυτός μου μία βραδιὰν ἐμπρός μου θὰ ὑψωθεῖ
καὶ λόγο, ὡς ἕνας δικαστὴς στυγνός, θὰ μοῦ ζητήσει,
κι αὐτὸ τὸ ἀνάξιο χέρι μου ποὺ τρέμει θὰ ὁπλιστεῖ,
θὰ σημαδέψει, κι ἄφοβα τὸ φταίχτη θὰ χτυπήσει.
Κι ἐγώ, ποὺ τόσο ἐπόθησα μία μέρα νὰ ταφῶ
σὲ κάποια θάλασσα βαθιὰ στὶς μακρινὲς Ἰνδίες,
θά ῾χω ἕνα θάνατο κοινὸ καὶ θλιβερὸ πολὺ
καὶ μιὰ κηδεία σὰν τῶν πολλῶν ἀνθρώπων τὶς κηδεῖες.”
Νίκος Καββαδίας (11 Ιανουαρίου1910 – 10 Φεβρουαρίου1975)
Το Mal du départ είναι ποίημα του Νίκου Καββαδία από την ποιητική συλλογή Μαραμπού που εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1933. Μελοποιήθηκε από τον Γιάννη Σπανό το 1975. Τραγουδήθηκε από τον Κώστα Καράλη και έκτοτε από πολλούς άλλους ερμηνευτές. Περιέχεται σε μετάφραση σε επιλεγμένη συλλογή ποιημάτων του Καββαδία στα αγγλικά και παρουσιάζεται επίσης σε κείμενο για τον Καββαδία το 1996 στα αγγλικα.
Ο γαλλικός τίτλος του ποιήματος “Mal du départ” μεταφράζεται σε “Πόνος της φυγής”. Το ποίημα είναι αφιερωμένο στην αδελφή του ποιητή, τη Ζένια και αρχίζει με την πολύ γνωστή στροφή “Θὰ μείνω πάντα ἰδανικὸς κι ἀνάξιος ἐραστὴς…”. Αναφέρεται σε κάποιον λογιστή που ενώ στα νιάτα του ήθελε να ταξιδεύσει, να μπαρκάρει στα καράβια, και μιλά πάντα για ταξίδια και μέρη μακρινά, λυπάται ότι θα πεθάνει χωρίς ποτέ να έχει ταξιδεύσει.
Η ποίησή του χαρακτηρίστηκε “ποίηση των αναχωρήσεων που πολλές φορές δεν πραγματοποιούνται” και θεωρούνται “στίχοι ενός αταξίδευτου που ʼγιναν το πασίγνωστο λάιτ-μοτίβ πολλών ηλικιών”
Το ποίημα έχει γίνει αντικείμενο πανεπιστημιακής μελέτης στη Γαλλία και το 2004 αναφέρεται ότι διδασκόταν στην πρώτη Λυκείου στα Τεχνικά Λύκεια και στη δευτέρα Λυκείου στα Γενικά Λύκεια στη Σύγχρονη Φιλολογία.
Πηγές: Βικιπαιδεία, users.uoa.gr
