Μαίρη Σέλλεϋ..”Το ελιξίριο της ζωής είναι σκέτη χίμαιρα!”

Φρανκενστάιν! Το δημιούργημα μιας βροχερής νύχτας, σε ένα παιχνίδι με το Λόρδο Βύρωνα.
Φρανκενστάιν! Το δημιούργημα μιας βροχερής νύχτας, σε ένα παιχνίδι με το Λόρδο Βύρωνα.

Την 1η Φεβρουαρίου του 1851 έφυγε από τη ζωή η Μαίρη Σέλλεϋ. Η Αγγλίδα συγγραφέας και σύζυγος του ρομαντικού ποιητή Πέρσι Σέλλεϋ, ήταν κυρίως γνωστή για το μυθιστόρημά της Φρανκενστάιν ή ο Σύγχρονος Προμηθέας. Ρομαντική, ανεξάρτητη και ελεύθερη ως προς το πνεύμα και τον ερωτισμό, η Μαίρη Σέλλεϋ έζησε μια περιπετειώδη θα λέγαμε ζωή, με πολλή αγάπη για τον άντρα της, μα και απώλειες αγαπημένων της προσώπων, όπως της μητέρας της, του παιδιού της, της αδερφής της και του συζύγου της, γεγονότα που συντέλεσαν στη διαμόρφωση του χαρακτήρα και της γραφής της. Ένα νεαρό κορίτσι, πριν κλείσει μάλιστα τα 19 του χρόνια, θα παρέδιδε στην ανθρωπότητα μια από τις γνωστότερες ιστορίες επιστημονικής φαντασίας και τρόμου του κόσμου.

Πατέρας της ήταν ο Γουίλιαμ Γκόντγουιν, φιλόσοφος και από τους πρώτους αναρχικούς. Μητέρα της ήταν η Μαίρη Γούλστονκραφτ, η οποία έγραψε ένα από τα πρώτα φεμινιστικά “εγχειρίδια”, τη “Διεκδίκηση των Δικαιωμάτων της Γυναίκας”. Οι γονείς της θα θεωρούντο πρωτοποριακοί ακόμα και πολλά χρόνια μετά, αλλά στα τέλη του 18ου αιώνα φάνταζαν άκρως ριζοσπαστικοί. Δυστυχώς, η Γούλστονκραφτ πέθανε από αιμορραγία, λίγες ημέρες μετά τη γέννηση της κόρης της, Μαίρη. Όπως ήταν αναμενόμενο, η Μαίρη μεγάλωσε με διαφορετικούς κανόνες από τις υπόλοιπες νεαρές κοπέλες της εποχής. Η μόρφωσή της, καθώς και οι ελευθερίες που τις προσφέρονταν, δεν μπορούσαν να συγκριθούν με εκείνες των άλλων γυναικών που ήταν πολύ περιορισμένες στο οικιακό τους περιβάλλον. Ο Γκόντγουιν περηφανευόταν ότι η κόρη του είχε την αυτοπεποίθηση και τη σιγουριά αυτοκράτειρας. Ήθελε μάλιστα να την μάθει να σκέφτεται ως φιλόσοφος.

Η Μαίρη μεγαλώνει λοιπόν με τον πατέρα της και τη μεγαλύτερη σε ηλικία ετεροθαλή αδελφή της Φάνι, κόρη της Wollstonecraft από ειδύλλιο με στρατιώτη. Η δυναμική της οικογένειας θα άλλαζε βέβαια δραστικά όταν ο πατέρας της θα ξαναπαντρευόταν το 1801 τη Mary Jane Clairmont, η οποία έφερε στο σπίτι τα δύο δικά της παιδιά, πριν αποκτήσει ένα ακόμα με τον νέο της σύζυγο.

Η Μαίρη ποτέ δεν τα πήγε καλά με τη μητριά της, γι’ αυτό και η τελευταία δεν είδε ποτέ την ανάγκη να στείλει τη Μαίρη στο σχολείο, αντίθετα με τα υπόλοιπα αδέρφια της, για τα οποία η εκπαίδευση ήταν υποχρεωτική. Παρά το γεγονός ότι δεν έλαβε βέβαια επίσημη μόρφωση, η τεράστια βιβλιοθήκη του πατέρα της και οι φίλοι του, όλοι άνθρωποι των γραμμάτων και του πνεύματος, θα την έφερναν σε επαφή με τον κόσμο των βιβλίων, ενσταλάζοντας στην καρδιά της την αγάπη για τον γραπτό λόγο. Η Μαίρη περνούσε τη μέρα της με ένα βιβλίο στο χέρι, συχνά δίπλα στον τάφο της μητέρας της. Το γράψιμο ήταν λοιπόν για την ίδια διέξοδος, με τις μικρές ιστορίες που σκάρωνε να είναι αρκετά ικανοποιητικές. Το πρώτο ποίημα της μάλιστα το δημοσίευσε όταν ήταν ακόμα παιδί, το 1807, από την εκδοτική εταιρία που συνεργαζόταν ο πατέρας της.

Το 1814 η Μαίρη γνώρισε τον ποιητή Πέρσι Σέλλεϋ, με τον οποίο συνδέθηκε ερωτικά αμέσως. Ο Πέρσι ήταν αφοσιωμένος μαθητής του πατέρα της, σύντομα όμως έστρεψε το ενδιαφέρον του στη Μαίρη, παρά το γεγονός ότι ήταν ακόμα παντρεμένος με την πρώτη του γυναίκα και η Μαίρη ήταν ένα κορίτσι στην εφηβεία.

Το παράνομο ζευγάρι αναγκάστηκε να το σκάσει σύντομα από τη Βρετανία, ακολουθούμενο από την ετεροθαλή αδελφή της Μαίρη, Τζέιν. Η πράξη τους θα αποξένωνε τη Μαίρη από τον πατέρα της, ο οποίος και δεν επικοινωνούσε μαζί της για σημαντικό χρονικό διάστημα.

 

Η Μαίρη και ο Πέρσι θα ταξιδέψουν στην Ευρώπη για μια περίοδο, την ώρα που πάλευαν να τα καταφέρουν οικονομικά. Το 1815 θα χάσουν το πρώτο τους παιδί, ένα κοριτσάκι που έζησε λίγες μόνο μέρες. Το καλοκαίρι του 1816 νοίκιασαν βίλα στην Ελβετία, όπου φιλοξένησαν τον φίλο τους και εραστή της ξαδέλφης της Μαίρης, τον λόρδο Βύρωνα. Οι συχνές βροχοπτώσεις τους ανάγκαζαν να κλείνονται μέσα στο σπίτι και για να ψυχαγωγηθούν, έπαιζαν διάφορα παιχνίδια.. Η συντροφιά διασκέδαζε και καλοπερνούσε, σκαρώνοντας συνεχώς λογοτεχνικά παιχνίδια. Μια βροχερή μέρα λοιπό που ο χρόνος περνούσε με ανάγνωση ιστοριών με φαντάσματα, ο Λόρδος Βύρων πρότεινε να γράψει ο καθένας τη δική του ιστορία τρόμου.

Πέρασαν αρκετές μέρες και η Μαίρη δεν είχε σκέφτει κάποια. Ώσπου μία μέρα, άρχισαν να συζητούν για την πιθανότητα ο ηλεκτρισμός να επαναφέρει έναν άνθρωπο στη ζωή. Το ίδιο βράδυ, η Μαίρη δεν μπορούσε να κοιμηθεί. Μία ιδέα είχε γεννηθεί στο μυαλό της και δεν θα ησύχαζε μέχρι να την γράψει. Κάπως έτσι ξεκίνησε η συγγραφή ενός εκ των διασημότερων λογοτεχνικών έργων του κόσμου. Του Φρανκενστάιν. Εκδόθηκε έπειτα από δύο χρόνια, χωρίς το όνομά της. Οι γυναίκες τον 19ο αιώνα δεν αντιμετωπίζονταν ως ικανές να γράψουν αριστουργήματα και κανείς δεν πίστεψε ότι η Μαίρη είχε γράψει το βιβλίο, ακόμα και όταν αποκαλύφθηκε το όνομά της. Οι περισσότεροι κριτικοί υποστήριζαν ότι ήταν ο Σέλλεϋ εκείνος που το έγραψε και απλά έδωσε την αναγνώριση στη γυναίκα του. Ο Φρανκεστάιν σημείωσε τεράστια επιτυχία.

Αργότερα εκείνη τη χρονιά, η Μαίρη θα βιώσει την απώλεια της ετεροθαλούς αδελφής της Φάνι, η οποία αυτοκτόνησε. Άλλη μια αυτοκτονία θα σημάδευε τη χρονιά, αυτή τη φορά της συζύγου του Πέρσι. Οι δυο τους ήταν πλέον ελεύθεροι να παντρευτούν, όπως και έγινε τον Δεκέμβριο του 1816.

Την ώρα που η Μαίρη ήταν ολόψυχα αφιερωμένη στον σύζυγό της, δεν είχε και τον ευτυχέστερο γάμο του κόσμου. Η ένωσή τους στιγματίστηκε από μοιχείες και ράγισμα καρδιών, την ώρα που δύο ακόμα παιδιά τους πέθαναν. Το 1818 πέθανε η κόρη του Σέλλεϋ και της Μαίρη. Έπειτα από ένα χρόνο έχασαν και το γιο τους. Η Μαίρη έπεσε σε βαριά κατάθλιψη, με αποτέλεσμα να χάσει και το παιδί που κυοφορούσε. Μάλιστα, κόντεψε να πεθάνει από αιμορραγία και την έσωσε ο Σέλλεϋ, όταν την έβαλε μέσα σε μια μπανιέρα γεμάτη με πάγο. Ο γιατρός που έφτασε λίγο αργότερα τους είπε ότι αν δεν είχε αντιδράσει με αυτό τον τρόπο, η Μαίρη θα είχε πεθάνει..Γεννημένος το 1819, ο γιος τους, Πέρσι Φλόρενς, ήταν και το μόνο από τα παιδιά των Σέλλεϋ που θα έφτανε στην ενηλικίωση. Τα δεινά στη ζωή της δεν είχαν ωστόσο τελειωμό, καθώς άλλη μια τραγωδία έμελλε να της χτυπήσει την πόρτα: ήταν το 1822 όταν ο Πέρσι πνίγηκε, έχοντας πάει για ιστιοπλοΐα με έναν καλό του φίλο…

Χήρα ήδη από τα 24 της, η Μαίρη Σέλλεϋ πάλευε με την ανέχεια για να αναθρέψει τον γιο της. Έγραψε μια σειρά ακόμα μυθιστορήματα, την ώρα που προσπαθούσε να προωθήσει την ποιητική δουλειά του αδικοχαμένου Πέρσι και να του εξασφαλίσει έτσι μια θέση στη λογοτεχνική ιστορία. Κανένα βιβλίο της δεν θα είχε την εμπορική επιτυχία του «Φρανκενστάιν».

Η Μαίρη Σέλλεϋ πέθανε την 1η Φεβρουαρίου του 1851, σε ηλικία 53 ετών, έπειτα από χρόνια ταλαιπωρίας με ασθένειες. Ο γιατρός της υποψιαζόταν ότι είχε όγκο στον εγκέφαλο. Ένα χρόνο μετά το θάνατό της, ο γιος την άνοιξε το κουτί που είχε πάντα στο γραφείο της. Μέσα βρήκε τούφες μαλλιών από τα νεκρά παιδιά της. Βρήκε επίσης, ένα σημειωματάριο που διατηρούσε με τον Σέλλεϋ, ένα αντίγραφο του ποιήματός του “Άδωνις” και ένα μεταξωτό μαντήλι, μέσα στο οποίο είχε λίγες απ’ τις στάχτες του άνδρα της.

Έναν αιώνα περίπου μετά τον θάνατό της, άλλο ένα βιβλίο της Σέλλεϋ θα έβρισκε τον δρόμο για το τυπογραφείο, με τη “Ματθίλδη” να εκδίδεται τη δεκαετία του 1950. Στην εργογραφία της συναντάμε επίσης τα μυθιστορήματα “Valperga” (1823), “The Last Man” (1826), το αυτοβιογραφικό “Lodore”

Η διαχρονική κληρονομιά της ήταν ωστόσο η κλασική ιστορία του Φρανκενστάιν, με την πάλη του τέρατος με τον δημιουργό του να στοιχειώνει τη λαϊκή κουλτούρα και να γίνεται δημοφιλές θέμα στη λογοτεχνία του φανταστικού. Η ιδέα του μυθιστορήματος εντάσσεται στο πλαίσιο του ρομαντικού κινήματος, του οποίου οι εκπρόσωποι γοητεύονται από τις μεγάλες ιδέες, τη δύναμη της επιστήμης, την αγάπη προς την ελευθερία, τη φύση, τον αγώνα, βεβαίως τον έρωτα, το παράδοξο και το εξωπραγματικό. Οι εκφραστές του κινήματος σύμφωνα με το μυθιστόρημα μπορούν να ανατρέψουν τα πεπρωμένα της ζωής, αρχίζοντας από την προσωπική τους ζωή, την οποία ζουν σαν προάγγελοι του χιπισμού. Στο κίνημα και στην παρέα του Λόρδου Βύρωνα, πέραν της Μαίρης και του Πέρσι ανήκουν ο Ρόμπερτ Μπερνς και ο Τζον Κητς. Όλοι ξεχωριστές προσωπικότητες, ανατροπείς και περιφρονητές των κοινωνικών κανόνων και συμβάσεων, πράγμα το οποίο θα πληρώσουν με ψυχικό κόστος. Η Μαίρη πέθανε στα πενήντα τρία χρόνια της. Ο Βύρων στα τριάντα έξι, ο Πέρσι στα τριάντα, ο Κητς στα είκοσι έξι. Αξιοσημείωτο να αναφερθεί πως όλοι τους ήταν και φιλέλληνες, ενώ στην τσέπη του πνιγμένου Σέλλεϋ βρέθηκε ο Σοφοκλής.

Το 1994, ο Κένεθ Μπράνα και ο Ρόμπερτ ντε Νίρο θα ενσαρκώσουν ιδανικά τους κύριους χαρακτήρες του μυθιστορήματός της, σκηνοθετημένο από το μεγάλο Κόπολα, το οποίο έχει γνωρίσει στην κινηματογραφική ιστορία μπόλικες μεταφορές στη μεγάλη οθόνη.