Ζαν Κοκτώ Το πολύεδρο πετράδι της Γαλλίας

 

 

 

“Τα παιδιά και οι τρελοί κόβουν το Γόρδιο δεσμό που οι ποιητές ξοδεύουν μια ζωή για να λύσουν.”

Ζαν Κοκτώ (1889-1963)

 

 

 

 


Μία από τις πιο πολυδιάστατες καλλιτεχνικές προσωπικότητες του 20ου αιώνα, έφυγε σαν σήμερα 11 Οκτωβρίου του 1963. Ο Γάλλος Ζαν Κοκτώ ήταν ποιητής, μυθιστοριογράφος, χορογράφος, θεατρικός συγγραφέας, ζωγράφος και σκηνοθέτης του κινηματογράφου. Επιδόθηκε στην ανάπλαση και υπερρεαλιστική ερμηνεία των ελληνικών μύθων (ΟρφέαςΑντιγόνηΟιδίποδαςΟλέθρια μηχανή), θήτευσε στο ψυχολογικό θέατρο και ασπάστηκε το νεορομαντισμό. Είχε πει κάποτε : “Απεχθάνομαι την πρωτοτυπία. Την αποφεύγω όσο μπορώ. Πρέπει να χρησιμοποιούμε μια καινούργια ιδέα με μεγάλη προσοχή για να μη δίνουμε την εντύπωση ότι φορούμε ένα καινούριο κουστούμι.”

 


Ο Ζαν Μορίς Κοκτώ γεννήθηκε στις 5 Ιουλίου του 1889 λίγο έξω από το Παρίσι, στο Μαιζόν Λαφίτ  και μεγάλωσε σε ένα σπίτι της αστικής τάξης. Ο πατέρας του ήταν συμβολαιογράφος και ο ίδιος ήρθε σε επαφή με τις τέχνες και τα γράμματα σε μικρή ηλικία.  Η ανέφελη παιδική ζωή του Κοκτό διακόπτεται από το τραγικό συμβάν της αυτοκτονίας του πατέρα του, κάτι που θα τον τραυματίσει για όλη του τη ζωή. Το ταλέντο του είχε αρχίσει να φαίνεται από μικρή ηλικία αφού ο Κοκτώ δημοσίευσε την πρώτη συλλογή ποιημάτων του “Το λυχνάρι του Αλαντίν” το 1909, σε ηλικία μόλις 18 χρόνων. Στις ποιητικές συλλογές του που ακολούθησαν, “Ο άστατος πρίγκηπας” (1910), “Ο χορός του Σοφοκλέους” (1912) και το “Ακρωτήρι της Καλής Ελπίδας” (1919), διακρίνεται από μια αβρότητα και χάρη στο ύφος κι ένα πλούτο φαντασίας. Το ίδιο παρατηρείται και στα μυθιστορήματά του, όπως για παράδειγμα στο “Θωμά τον απατεώνα” (1923), και στα “Τρομερά παιδιά” (1929). Όλο το έργο του, ακόμα και τα φιλοσοφικά και κριτικά του δοκίμια, διαπνέεται από ένα αίσθημα παιδικής αφέλειας μαζί με μια αγωνία αναζήτησης.

Σε νεαρότατη ηλικία ο Κοκτό φαντάζει ως παιδί-θαύμα της γαλλικών γραμμάτων. Aπό τους συγγραφείς που είχαν επιρροή στο έργο του είναι ο Εντμόν Ροστάν, ο Ραϊμόν Ραντιγκέ, ο Κατύλ Μαντές, η Κόμισσα ντε Νοάιγ, μα πιο πολύ ο Αντρέ Ζιντ.


Ο Ζαν Κοκτώ και ο Πάμπλο Πικάσσο

Επηρεασμένος από το σουρεαλιστικό κίνημα και τους πρωτοπόρους της αφηρημένης τέχνης στη ζωγραφική και τη γλυπτική, ο Κοκτώ πειραματίζεται και μεταφέρει τις τάσεις αυτές της εποχής του και στο θέατρο, όπως στην “Παρέλαση” (1917) σε σκηνικά Πικάσο, και μουσική του Ερίκ Σατί και “Το Βόδι πάνω στη Στέγη” (1920) σε σκηνικά Ντυφύ και μουσική του Νταριούς Μιλώ

 


Ο Ζαν Κοκτώ όμως δεν περιορίστηκε στη συγγραφή των έργων του. Έλαβε κι ο ίδιος ενεργό μέρος ως ηθοποιός, παραγωγός, σκηνογράφος.

Ο Ζαν Κοκτώ από το Μοντιλιάνι

Έγραψε για χορόδραμα, μιούζικαλ, τσίρκο και κινηματογραφικές ταινίες. Στη δεκαετία του 1930 ο Κοκτό είναι πια διάσημος και σκηνοθετεί την πρώτη του ταινία, το βουβό και σουρεαλιστικό “Αίμα του Ποιητή”, σπουδή στον έρωτα και το θάνατο. Από την πρώτη του ταινία θα περάσουν 16 χρόνια μέχρι να κάνει την διάσημη ταινία του “Η Πεντάμορφη και το Τέρας” το 1946, που έμελλε να εμπνεύσει μια ολόκληρη γενιά κινηματογραφιστών. Συνεργάστηκε με ονόματα όπως ο Φρανσουά Κοπώ, ο Άρθουρ Χόνεγκερ (συνθέτης του μουσικού δράματος “Βασιλιάς Δαβίδ”), ο Πικάσο που επί δεκαετίας υπήρξε πολύ καλός του φίλος και κουμπάρος και ο Μοντιλιάνι, ο Σερζ Ντιαγκιλέφ (ο μεγάλος Ρώσος χορογράφος και σκηνοθέτης, καθώς και ιδρυτής των περίφημων “Ρωσικών μπαλέτων”).

 


Ο Ζαν Κοκτώ δεν έπαυε να εμπνέεται και να δημιουργεί. Να αναζητά συνεχώς τρόπους έκφρασης όλων όσων είχε στη φαντασία του και να τους δίνει ζωή. Αγαπούσε τη ζωή και πίστευε στις ανθρώπινες ικανότητες. Αγαπούσε την αφέλεια των παιδιών συνδιαστικά με τη σοφία των μεγάλων. Τα πάντα ήταν στο πρόσωπο της νιότης. Της νιότης του μυαλού και της λειτουργικότητας του. Αγαπημένη του φράση όπως του έλεγε ο φίλος του Πικάσσο ήταν: “Παίρνει καιρό να γίνει κανείς νέος..” Ο Ζαν Κοκτώ πέθανε στις 11 Οκτωβρίου του 1963 στο Μιλί-λα-Φορέ, κοντά στο Παρίσι, σε ηλικία 74 ετών από έμφραγμα του μυοκαρδίου.

Ο Ζαν Κοκτώ και η Εντίθ Πιαφ

 

 

 

Έφυγε μία ημέρα μετά την αγαπημένη του φίλη, Εντίθ Πιάφ. Ο Ζαν Κοκτώ και η Εντίθ Πιάφ, σε ένα από τα περίεργα παιχνίδια της μοίρας, διασταυρώθηκαν το 1940 όταν η Πιάφ ερμήνευσε αλησμόνητα τον Ωραίο αδιάφθορο, που ο Κοκτώ είχε γράψει ειδικά για εκείνη.

 

 

 


“Στο πανηγύρι” του Ζαν Κοκτώ

Πηγές: Βικιπαιδεία, thetoc.gr